Alexander Schweitzer in een RND-interview: “Delen van het debat over het burgerinkomen dragen de kenmerken van een campagne”

Alexander Schweitzer won de partijconferentie van de SPD met overmacht: terwijl SPD-leider Lars Klingbeil net met 64,9 procent van de stemmen herkozen werd tot partijleider, kreeg de premier van de deelstaat Rijnland-Palts meer dan 95 procent van de stemmen als vicevoorzitter. Alleen zijn Saarlandse collega Anke Rehlinger deed het iets beter. Schweitzer is nu een jaar regeringsleider en volgt Malu Dreyer op, in wiens kabinet hij tot voor kort minister van Arbeid was. De 51-jarige advocaat heeft zijn passie voor sociaal beleid behouden – en in een interview met de RND in Berlijn sprak hij zijn verwachtingen uit voor zijn partij. En voor de CDU/CSU.

Meneer Schweitzer, vanwege aanhoudende tegenstand van de CDU/CSU heeft de door de SPD voorgedragen kandidaat voor het Constitutionele Hof, Frauke Brosius-Gersdorf, haar kandidatuur ingetrokken. Hoe beoordeelt u deze stap en wat zegt het geschil over de verkiezing van de rechters over de stand van zaken binnen de coalitie?

De CDU/CSU-fractie in de Bondsdag heeft een belofte gebroken. Het kan niet zo zijn dat het slachtoffer van een campagne – een vrouw met een onberispelijke juridische reputatie – een probleem moet oplossen dat ze niet zelf heeft veroorzaakt. Maar nu heeft Frauke Brosius-Gersdorf precies dat gedaan en haar kandidatuur ingetrokken.

De coalitie moet nu zo snel mogelijk tot een gezamenlijke oplossing komen – en daar vervolgens een gemeenschappelijke meerderheid voor vinden. De coalitie heeft een goede start gemaakt en al verschillende belangrijke projecten geïnitieerd. Alleen al het speciale fonds voor infrastructuur is historisch. Ik vind het onbegrijpelijk dat we bij de rechtersverkiezingen tegen zo'n muur aanlopen. Deze federale regering is gedoemd te slagen. Ik kan alleen maar hopen dat iedereen, en met name bondskanselier Friedrich Merz, dit in gedachten houdt.

Frauke Brosius-Gersdorf heeft in een scherpe verklaring haar terugtrekking als kandidaat voor het Constitutionele Hof aangekondigd. Dit lost één probleem op voor de CDU/CSU, maar creëert een nieuw probleem voor de coalitie.

De coalitie heeft ermee ingestemd de uitkering van burgerrechten aan Oekraïners die sinds 1 april 2025 naar Duitsland zijn gevlucht, stop te zetten en in plaats daarvan de verlaagde bijstand te ontvangen die de Asielzoekerswet biedt. De CDU/CSU overweegt nu om deze regeling uit te breiden naar alle Oekraïense vluchtelingen. Wat vindt u hiervan?

Ten eerste moeten de afgesproken stappen worden uitgevoerd voordat de volgende wordt besproken. De afspraak in het regeerakkoord klopt. Verdere eisen moeten worden bekeken om te bepalen of ze meer mensen aan het werk brengen en of de administratieve lasten, met name voor gemeenten, binnen de perken blijven, zodat de jus niet duurder wordt dan het gebraad. Daar heb ik mijn twijfels over.

Uw partijgenoot en regeringsfunctionaris in Bremen, Andreas Bovenschulte, ziet een campagne tegen het burgerinkomen. U ook?

Delen van het debat hebben de kenmerken van een campagne. Natuurlijk staat het inkomen van de burger ter discussie. Elk voorstel dat het debat vooruit helpt, is welkom. Degenen die echter alleen individuele groepen in diskrediet brengen, kunnen de discussie verhitten, maar ze garanderen geen vooruitgang.

De RND-nieuwsbrief van het district. Elke donderdag.

Door mij te abonneren op de nieuwsbrief, ga ik akkoord met de advertentieovereenkomst .

Een kleiner deel van de Oekraïense vluchtelingen werkt in Duitsland dan in andere landen. Hoe komt dat?

Dit moet absoluut verbeterd worden. Ik betwijfel echter of het echt zal verbeteren als de lokale overheden, en niet de arbeidsbureaus, verantwoordelijk zijn. Als de arbeidsmarktintegratie niet werkt, moeten we eerder de oorzaken ervan onderzoeken. Andere beperkende factoren zijn kwalificaties, kinderopvang en mobiliteit. Als we deze problemen aanpakken, zal de arbeidsmarktintegratie succesvoller zijn. Het verlagen van uitkeringen alleen zal mensen niet aan het werk helpen, ongeacht hun nationaliteit. Als dit wordt begrepen, zal het debat over het inkomen van burgers weer objectiever worden.

Beieren wil het staatsbegrotingssysteem hervormen. Deelstaatpremier Markus Söder stelt dat het oneerlijk is dat de grootste donorstaat gratis kleuterscholen financiert in ontvangende staten zoals Berlijn. Begrijpt u dat?

Al decennia lang doen we het goed door sterke schouders meer te laten dragen dan zwakke. Het is een van de fundamentele principes van het federale systeem dat de levensstandaard niet te veel uiteenloopt. De donorlanden hebben hun goede situatie niet alleen bereikt door hun eigen kracht en glorie, maar hebben ook jarenlang geprofiteerd van de solidariteit van anderen.

De Beierse deelstaatregering berekent dat Beieren in de loop der jaren in totaal € 3,4 miljard heeft ontvangen en € 130 miljard heeft betaald. Dit is een aanzienlijk verschil.

De economische kracht, die mede te danken is aan de vestigingsbeslissingen van bedrijven, mag er niet toe leiden dat een deelstaat zich als een eiland binnen Duitsland beschouwt. En het is niet zo dat Beieren alleen maar geeft. Beieren neemt ook. De federale overheid zal in de toekomst jaarlijks zo'n € 400 miljoen aan de donorlanden betalen. En de kabinetstafel alleen al wekt niet de indruk dat Beieren een verloren strijd voert.

Denkt u dat Beieren geld afroomt, bijvoorbeeld via de minister van Landbouw en de minister van Onderzoek van de CSU?

Beieren werd in ieder geval jarenlang niet bepaald beschaamd aan de kant geschoven door de transportministers van de CSU.

De minister-president van Rijnland-Palts en vicevoorzitter van de federale SPD, Alexander Schweitzer, tijdens de redactievergadering van de RND met (van links naar rechts) RND-correspondenten Kristina Dunz en Daniela Vates en RND-hoofdredacteur Eva Quadbeck.

Bron: Sebastian Rau/photothek.de

Zou Beieren de rechtszaak tegen de staatsregeling voor fiscale gelijkschakeling niet zo snel moeten laten vallen?

Natuurlijk zou ik blij zijn als de rechtszaak wordt ingetrokken. Een aanval op de fundamentele structuur van solidariteit is niet wat we in Duitsland op dit moment nodig hebben. Het zou verstandig zijn om ons te richten op economische ontwikkeling, verbetering van de infrastructuur en behoud van de democratie.

De coalitie heeft ingrijpende sociale hervormingen aangekondigd. Dit klinkt als Agenda 2010, die bondskanselier Gerhard Schröder er meer dan twintig jaar geleden doorheen heeft gedrukt. De economie profiteerde ervan, maar de SPD moest ermee leren leven. Hoeveel meer van dat alles zou de SPD nog aankunnen?

Concepten uit het verleden vormen geen blauwdruk voor de toekomst. De taak van de coalitie is om de noodzaak van de verzorgingsstaat te erkennen, maar ook de noodzaak van hervormingen. Om dit te bereiken, moeten alle partijen uit hun loopgraven komen. Eisen die zijn gevormd door het neoliberalisme van de jaren negentig, dat alleen bezuinigingen kent en de verzorgingsstaat in zijn fundamenten ondermijnt, brengen ons nergens. De sociaaldemocraten, in hun rol als beschermheren van de verzorgingsstaat, kunnen aantonen dat ze productieve hervormers kunnen zijn. Wij begrijpen een sterke verzorgingsstaat als een staat die mensen niet alleen voorziet van uitkeringen, maar hen ook een ladder biedt die ze kunnen gebruiken om hun leven te leiden – en dat zo autonoom mogelijk te doen. In ruil daarvoor mag de staat prestatiebereidheid verwachten. Uiteindelijk moet de verzorgingsstaat ook geaccepteerd worden door degenen die de financiering ervan betalen, namelijk werkgevers en werknemers. De verzorgingsstaat moet daarom sterk zijn, maar mag niet het karakter aannemen van een onvoorwaardelijke basiszekerheid.

De verzorgingsstaat omvat niet alleen de werkloosheidsverzekering, maar ook pensioenen, ziektekostenverzekeringen en verzekeringen voor langdurige zorg. Het eerste besluit van het Bondskabinet, naast het waarborgen van de pensioenniveaus, was om het moederpensioen met € 5 miljard te verhogen. Is dit in het belang van de jongere generatie?

Het debat over pensioenbeleid stopt niet bij het moederpensioen. Het belangrijkste is om meer mensen aan een vaste baan te helpen en redelijke lonen te garanderen via collectieve arbeidsovereenkomsten. Dit zou de financiële basis van het pensioenstelsel stabiliseren. We mogen deze belangrijke kwesties niet negeren ten gunste van populistische eisen.

Is het eisen dat ambtenaren bijdragen aan het pensioenstelsel populisme of is het logisch?

Dit is een bijdrage aan de discussie die enorme structurele veranderingen met zich mee zou brengen. Onze samenleving moet hier intensief over discussiëren.

De SPD staat nog steeds laag in de peilingen. Zal dit voor u een probleem vormen bij de deelstaatverkiezingen in Rijnland-Palts in maart?

In Rijnland-Palts hebben we veel ervaring met slechte peilingen op federaal niveau – en toch hebben we onze deelstaatverkiezingen altijd met gemak gewonnen. We hebben nooit echt steun van Berlijn gehad bij onze deelstaatverkiezingen. Ik hoop daar zeker op, maar ik maak het nergens afhankelijk van.